Mevlüt Çavuşoğlu, Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası'na konuk olarak, gündeme ilişkin soruları yanıtladı.
"NATO zirvesinin sonuçlarını nasıl buldunuz. ABD Başkanı, IŞİD'e karşı bir plandan bahsetti ve 'Türkiye'nin de bu plan içerisinde yer almasını arzu ettiklerini' belirttiler. Bu konuyla ilgili değerlendirmenizi alabilir miyiz?" sorusu üzerine, Çavuşoğlu, NATO zirvesinde ve ikili görüşmelerde, Avrupa-Atlantik bölgesindeki tehlike ve tehditlerin gündeme geldiğini ve bunlarla nasıl mücadele edilmesi gerektiğinin görüşüldüğünü söyledi.
Özellikle Türkiye'nin bölgesindeki, kuzeyinde ve güneyindeki gelişmelerin en çok gündeme gelen konular olduğunu belirten Çavuşoğlu, bunlardan birisinin Ukrayna, Kırım ve yaşanan gerginlikler olduğunu ifade etti.
NATO zirvesi süresince Ukrayna'da ateşkesin ilan edildiğini hatırlatan Çavuşoğlu, "Bu ateşkesin kalıcı olması yönünde dilekler oldu. Avrupa Birliği yeni bir yaptırım paketi açıkladı Rusya'ya karşı. Bu paketi, ateşkes kesilirse mi uygulayalım, yoksa hemen mi uygulayalım tartışmaları vardı. Ama herhalde bugün itibariyle bu kabul bulacak" dedi.
Türkiye'nin, Kırım'ın ilhakını tanımadığını, bunun illegal olduğunu, Kırım Tatarlarının izole edilmesinin kabul edilemeyeceğini vurguladığını belirten Çavuşoğlu, bu bölgede gerginliğin azalması konusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko nezdinde neler yaptığını NATO toplantılarında anlattığını söyledi.
Irak ve Suriye'deki gelişmelerin, onların yansımalarının, terör örgütleri ve IŞİD'in toplantıda en çok gündeme gelen konulardan olduğunu dile getiren Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
"Biz de bu konudaki düşüncelerimizi açık, net bir şekilde paylaştık. Çünkü bu konuda, bu tablonun olabileceğini yaklaşık 4 yıldır biz tüm muhataplarımıza anlatıyoruz. Sayın Obama'ya da anlattık, NATO üyesi ülkelere de anlattık, AB üyesi ülkelere de liderlere de kurumlara da bunu anlatmıştık. Maalesef sonuçta bizim dediğimiz noktaya gelindi ama biraz geç oldu. Bugün IŞİD ve terör örgütlerinin ortaya çıkmasının sebebine inmek lazım. Bugün Suriye'deki rejimden dolayı Suriye'de birçok terör örgütü de ortaya çıktı. Bunu da açıkça söyledik. Başta Hizbullah, El Kaide vardı. Ondan sonra ortaya çıkan terör örgütleri oldu ve hepsi de güçlendi."
-"Silahlar terör örgütlerinin eline geçmemeli"
Irak'ta mezhebe dayalı yönetimin nelere yol açabileceğini ve bunun Irak için ne kadar tehlikeli olduğunu hep söylediklerini dile getiren Çavuşoğlu, IŞİD'in Irak içinde yer bulmasının, destek bulmasının, ordunun geri çekilmesinin, Irak ordusunun elindeki silahların IŞİD'in eline geçmesinin sebebinin Irak'taki sadece bir mezhebe dayalı yönetim ve bunun yansımaları olduğunu belirtti. Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
"Irak'ta yeni bir hükümet her an kurulabilir, biz de destek veriyoruz. Bu herkesi kapsayan bir hükümet olmalı. Bu konuda biz ısrarla söylüyoruz. Fakat NATO'da gördük ki Amerika başta olmak üzere herkes bu noktaya gelmiş ve kapsayıcı bir hükümet kurulursa buradaki istikrarsızlığın önüne geçebiliriz diye. Aynı şey Suriye için de geçerli. Suriye'de de Esed rejimi gitmeli ve kapsayıcı bir hükümet kurulmalı. Aksi takdirde var olan terör örgütleriyle mücadele edersiniz, bazılarını temizlersiniz ama bu süreç devam ettikçe yeni terör örgütleri ortaya çıkar, kargaşa, istikrarsızlık devam eder. Tabii buradaki oluşumlarla, IŞİD başta olmak üzere mücadele ederken özellikle Irak'a destek verilmesi gündeme geldi. Fakat biz buradaki hassasiyetlerimizi de vurguladık. Birincisi şu anda Irak ordusu tamamen, yüzde 95'in üzerinde bir mezhebe dayalı bir ordu. Dolayısıyla bunlara verilecek silahların nereye gideceğinin kontrolü söz konusu olmayabilir. Yeni oluşumla beraber, ordu ve Irak'taki yeni yapılanma dikkate alınarak bu destek verilmelidir. Aynı şekilde bu bölgeye giden silahlar terör örgütlerinin, PKK'nın eline geçmemelidir. Biz de bu konudaki hassasiyetlerimizi dile getirdik."
"Obama'nın planında ne bekliyorsunuz?" sorusuna, Çavuşoğlu, "Obama, 'IŞİD'le mücadele konusunda neler yapılacağını Amerikan halkıyla paylaşacağım' dedi. Önemli olan, buradaki mücadelede neler yapılacak? Sadece bir silahlı mücadele olduğunu düşünmüyoruz. Ekonomik kalkınma, istikrarın getirilmesi, kapsayıcı hükümetlerin kurulmasından tutun da birçok adımı kapsayan, kapsamlı bir açıklama bekliyoruz. Aldığımız sinyaller o yönde" yanıtını verdi.
- "Öncü güç oluşturulması gündemde" -
"IŞİD'e karşı yaptırımlarda Türkiye yer alacak mı? Bu nasıl olacak?" sorusuna, Çavuşoğlu, "Bölgedeki her gelişmede, atılacak her adımda NATO üyesi olarak Türkiye'nin içinde olması, müttefiklerimizin arzusudur. Ama biz kendilerine ne olacağını, nasıl olacağını, ne yapacağımızı, yapmayacağımızı açık bir şekilde söyledik. Bölgeyi yakından bilen bir ülke olarak, baştan sona göçmenlerin, mültecilerin durumu dahil her konuda neler yapılması gerektiğini müttefiklerimize paylaştık" cevabını verdi.
"NATO içinde öncü bir gücün oluşturulmasından bahsedildiğinin" hatırlatılması üzerine Çavuşoğlu, NATO toplantısında, oluşan tehditlere baştan müdahale edebilmek için bir güç oluşturmanın gündeme geldiğini ancak bunun nasıl olacağının henüz karara bağlanmadığını söyledi. Toplantıda, Afganistan'da Türkiye'nin mevcudiyetinin korunması konusunun da konuşulduğunu aktaran Çavuşoğlu, burada Türkiye'nin savaş dışı gücünün bulunduğunu, bunun süresinin uzatılacağını ifade etti.
- "Irak'a destek olmamız gerekiyor" -
"IŞİD konusunda, Türkiye'den beklentiler sadece insani amaçlı mı yoksa askeri beklenti var mı?" sorusunu Çavuşoğlu, şöyle yanıtladı:
"Özellikle bölgedeki tehditler konusunda, müttefiklerimizle hareket edeceğimizi ve bu konuda üzerimize düşeni yapacağımızı söyledik. Bizim farkımız, biz bölgedeki gerçekleri çok iyi biliyoruz, tanıyoruz, sebeplerini de biliyoruz ve bunları da müttefiklerimizle paylaştık. Ama şu anda 'Türkiye'den şu konuda görev bekliyoruz' diye bir beklenti ya da talep olmadı. Ama prensip olarak biz bölgemizin istikrarı, kanın, gözyaşının dinmesi için üzerimize düşeni yapacağımızı her platformda söyledik."
Çavuşoğlu, Irak'taki siyasi kriz ve iç karışıklığın nasıl çözüleceği sorusu üzerine Türkiye'nin kapsayıcı bir hükümetin kurulması için olumlu katkı yapmaya devam ettiğini söyledi. Çavuşoğlu, "Elimizdekileri de gerek Irak'taki, gerekse Irak'la yakından ilgilenen dostlarımıza aktardık. Irak'ta istikrar nasıl gelebilir? Her şeyden önce Maliki rejiminin hatalarından herkes ders almış gözüküyor. Dolayısıyla bu hataların bir daha tekrarlanmaması gerekiyor. Irak'ın sınır, toprak bütünlüğünün korunması gerekiyor. Irak'ın yer altı, yer üstü zenginliklerinden tüm Iraklıların faydalanması, Irak anayasası kapsamında hiç kimsenin dışlanmaması, bölgenin terörden temizlenmesi ve mezhepçi politikaların bir tarafa bırakılarak herkesi kapsayan politikaların Irak'ta kurumsallaşması gerekiyor. Bölgenin ekonomisi, altyapısı da maalesef iç açıcı durumda değil. Buranın ekonomik kalkınması, demokratik kurumların güçlenmesi için hep beraber destek olmamız gerekiyor. Bunun en önemli zemini Irak'ta şu anda kurulacak olan kapsayıcı bir hükümettir" diye konuştu.
