İZMİR'in Kemalpaşa İlçesi’nde BİM’e ait arazide 2012 yılında ortaya çıkan paha biçilmez mozaiklerin kaldırılarak, inşaat izni verilmesi istendi. Kemalpaşa Belediye Başkanı Rıdvan Karakayalı, “Mozaiklerin burada sergilenmesini istiyoruz” derken, Kültür ve Turizm Eski Bakanı Ertuğrul Günay, “Bölgede Roma dönemine ait son derece ilginç mozaikler var. Burası, Ege’nin Zeugma’sı” yorumunda bulundu. Bölgede 40 dönümlük arazinin sahibi BİM adına yapılan açıklamada ise burasının maliyet fiyatı üzerinden Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca geri alınması için yazılı müracaatta bulunacakları duyuruldu. Parakende zinciri BİM şirketinin Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi kapsamında depo yapmak için satın aldığı arazideki temel kazısında mozaikler ve büyük bir yapının temelleri 2012 yılında ortaya çıktı. 550 metrekarelik alanda yapılan sondaj kazısında antik villa kompleksi, 6 odasında da mozaiklere rastlandı. Özellikle 57 metrekarelik mozaikte şu an bölgede görülemeyecek pars, kaplan gibi hayvan varlıklarının ve çok çeşitli bitkilerin mozaikleri görenlerin büyük hayranlığını kazandı. Dönemin Kültür ve Turizm eski Bakanı Ertuğrul Günay 2012 yılında mozaiklerin bulunduğu yerde basın toplantısı düzenledi, “Burası İzmir’in Zeugması olacak” sözleriyle, ortaya çıkan, mozaik eserleri hayranlıkla inceledi. Dönemin Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Murat Süslü de, “Anadolu'da kayıp kentlerin olduğu biliniyor. Yapılacak bilimsel çalışmalar sonucu belki bu kentin de hangi kayıp kent olduğu ortaya çıkacak. Alan sadece villadan oluşmuyor. Sondaj kazılarıyla arazi genelinde yapılara rastlamakla beraber zaman içinde zengin verilere de rastlayacağımız aşikar. Bir kent ya da yerleşim birimi olup olmadığı belirlendikten sonra buranın durumu netlik kazanacak” dedi. Bu gelişmelerin ardından mozaiklerin ve tarihi yapının temellerinin bulunduğu alan da 1'inci derece SİT ilan edildi, inşaat çalışmaları durduruldu. İzmir 2 Nolu Koruma Kurulu, mozaikler, yapı kalıntılarının olduğu alanı 1'inci derece, çevresini ise 3'üncü derece SİT ilan etti, mozaik ve duvarların yerinde korunmasına karar verdi. Tarihi duvarların da M.S. 4'üncü yüzyıla ait önemli bir aristokrata ait 11 odalı villa olabileceği, villanın altı odasında ise son derece iyi korunmuş mozaikler bulunduğu anlaşıldı. Mozaiklerin korunması için gerekli önlemler alındı ve üzeri toprakla örtüldü. BİM geçtiğimiz yıl 1'inci derece SİT ilan edilen bölgeyle ilgili itiraz edip, 3'üncü dereceye düşürülmesini, mozaiklerin kaldırılarak müzede sergilenmesini istedi. 12 Aralık 2013’te toplanan Ankara’daki Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu itirazı değerlendirdi. Yüksek Kurul, ek raporları dikkate alıp mozaiklerin taşınmasına, tarihi bina kalıntılarıyla ilgili değerlendirmeyi de İzmir 2 Nolu Koruma Kurulu’nun yapmasına karar verdi. Bu arada alanın SİT durumu da inşaata izin veren 3'üncü dereceye düşürüldü. Öte yandan sondaj kazısının çevresindeki arazilerde de tarihi eserler olduğu ancak burada bir çalışma yapılmadığı, sanayi bölgesi olduğu için son derece değerli alanda TMSF’nin de arsaları bulunduğu öne sürüldü. HER ŞEY YERİNDE GÜZEL Kemalpaşa İlçesi’nin CHP’li Belediye Başkanı Rıdvan Karakayalı da, bulunan antik kalıntıların Kemalpaşa için çok büyük önem arzettiğini ve buradaki tarihi dokunun taşınmasının yanlış olacağını düşündüklerini ifade etti. Karakayalı, “2012 yılında dönemin Kültür Bakanı Sayın Ertuğrul Günay ile alanı gezdik. Burada içi mozaiklerle kaplanmış saray kompleksi ve etrafında da birçok yapılaşmalar gün ışığına çıkarıldı. Arazi sahibi firma alanın üzerinde inşaat yapabilmek için mozaiklerin taşınması ve sit alanı özelliğinin kaldırılması istemi ile üst kurula müracaat ettiklerinin duyumunu aldık. Belediye Başkanı olarak bu kazıların devam etmesini, taşınmak istenen mozaiklerin burada sergilenmesinin daha doğru olacağına inanıyorum. Çünkü her şey yerinde güzel. Böylesine tarihi değeri olan bir alanın gün ışığına çıkarılması ve gelecek nesillere aktarılması gerektiğine inanıyorum” dedi. EGE'NİN ZEUGMASI Kültür ve Turizm eski Bakanı, İzmir bağımsız Milletvekili Ertuğrul Günay, da “2012 yılının sonlarında Kemalpaşa’daki buluntuları Kültür Varlıkları Genel Müdürü ile gidip incelemiştim ve oradaki mozaikler bir saray yapısına benzeyen duvar kalıntıları karşısında çok etkilenmiştim. Bakanlık gerekli tespitleri yaptı ve 1'inci derece arkeolojik SİT olduğuna karar verdiler. Birkaç ay sonra görevden ayrıldım. Benden sonra konu Yüksek Kurul’a taşınmış ve mozaiklerin bulunduğu yerden kaldırılmasına karar verilmiş. Duvar yapıları sabit olduğu için orada şu anda bir inşaat yapma şansı yok. Bu engeli aşma konusunda bir proje hazırlığı yapıldığını öğrendim. Konuyu daha yakından öğrenmek için takip ediyorum. Daha net bilgileri alınca kamuoyu ile paylaşacağım. Bölgede Roma dönemine ait son derece ilginç mozaikler var. Burası, Ege’nin zeugması” dedi. BİM Birleşik Mağazalar A.Ş.'den konuyla ilgili yapılan açıklamada şöyle denildi: “Şirketimize ait İzmir ili, Kemalpaşa ilçesi, Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesinde yaklaşık 40.000 metrekare büyüklüğünde bir arazi bulunmaktadır. 26 Ocak 2012 tarihinde bu arazi üzerinde bir depo yapımı için proje hazırlanmış ve yerel yönetimin onayına sunulmuştur. Bunu takiben 13 Mart 2012 tarihinde kuralına uygun olarak başlatılan hafriyat çalışmaları esnasında bazı kalıntıların varlığı tarafımızca tespit edilmiş ve gecikmeksizin İzmir Müze Müdürlüğü bilgilendirilmiştir. 23 Mart tarihinde müze arkeologları yerinde yaptıkları inceleme sonucunda söz konusu kalıntılar ile ilgili bir tespit tutanağı düzenlemişlerdir. Bunun akabinde 23 Mayıs 2012 tarihinde İzmir 2 No’lu Koruma Kurulu tarafından mülkiyetimizde olan bu arazi 3'üncü derece sit alanı ilanı edilmiştir. 3 Eylül 2012 tarihinde ise Müze Müdürlüğü tarafından öncelikle sondaj kazıları başlatılmış ve devamında 26 Eylül tarihinde kurtarma kazıları başlatılmıştır. Keza 29 Ekim 2012 tarihinde kazı alanı dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay tarafından ziyaret edilmiş; bulunan tarihi eserler basında haber olarak yer almıştır. 5 Nisan 2013 tarihinde kurtarma kazısı tamamlanmış, müze uzmanları tarafından hazırlanan rapor temelinde İzmir 2 No’lu Koruma Kurulu, 12 Haziran 2013 tarihinde eserlerin bulunduğu bölüm için 1'inci derece sit diğer kalan kısım için 3'üncü derece sit alanı kararı almıştır. 20 Ağustos 2013 tarihinde şirketimiz, bulunan tarihi eserlerin müzeye taşınması hususunda ilgili Üst Kurul'a bir başvuruda bulunmuştur. Üst Kurul Ege Üniversitesi tarafından hazırlanan raporu dikkate alarak 12 Aralık 2013 tarihinde bulunan mozaiklerin müzeye taşınması ve diğer kalan duvar kalıntılarının yerinde korunması şartıyla araziyi 3'üncü derece sit alanı ilanı olarak karara bağlamıştır. Bugün bulunulan noktada, şirketimiz tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı’na söz konusu arazinin maliyet fiyatı üzerinden kamu tarafından geri alınması için yazılı müracaatta bulunma kararı alınmış bulunmaktadır” denildi. Öte yandan, 17 Aralık operasyonun ardından internete ve basına yansıyan fezlekelerde Kemalpaşa'daki bu araziyle ilgili BİM'in yönetim kurulu başkanı Latif Topbaş ile Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik'in telefon konuşmaları da yer almıştı. Topbaş'ın, burasının koruma kararının 3'üncü derece SİT'e düşürülmesi için Bakan Çelik'ten yardım istediği iddia edilmişti.