AFYON Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Gıda Kontrol Araştırma Uygulama Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Erman Duman, atık yağların evde tencerede kaynatılarak sabuna dönüştürülebileceğini söyledi. Türkiye'de her yıl tüketilen 1.7 milyon ton bitkisel yağın, 350 bin tonu atık yağ olarak önce kanalizasyona, oradan da yer altı sularına ve toprağa karışıyor. Bu nedenle atık yağlar çevre kirliliği sorununu beraberinde getiriyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı kamu spotlarıyla; çevre kuruluşları, belediye ve özel şirketler ise özel çalışmalarla atık yağların geri dönüştürülmesi konusunda çalışmalar yürütüyor. Bu kurumların yürüttüğü çalışmalara en somut destek, AKÜ'den geldi. Devlet Planlama Teşkilatı desteğiyle AKÜ bünyesinde 1.2 milyon liraya kurulan Gıda Kontrol Araştırma Uygulama Merkezi'nde atık yağlardan biodizel, gliserin ve sabun elde ediliyor. 350 BİN TON ATIK YAĞ AKÜ Gıda Kontrol Araştırma Uygulama Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Erman Duman, çevre problemlerinin başında, gıda atıklarının neden olduğu çevresel kirliliğin geldiğini söyledi. Bu kirliliğin hem ekonomik hem de halk sağlığı açısından önemli kayıplara neden olduğunu anlatan Yrd. Doç. Dr. Duman, petrolden sonra Türkiye'nin en önemli ithalat kalemlerinden bitkisel yağların yıllık tüketiminin 1.7 milyon tonu aştığını kaydetti. Yrd. Doç. Dr. Duman, her yıl 350 bin ton atık yağın çevreye verildiğini belirtti. BALIK ÖLÜMLERİNİN NEDENİ ATIK YAĞLAR Atık yağların yeniden kullanımının mümkün olduğunu vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Duman, "Evde kullanılan yağın atık kısmı lavaboya döküldüğünde önce kanalizasyona, oradan derelere, akarsulara, göllere, denizlere karışıyor. Bunun yanında toprak ve yer altı sularına zarar veriyor. Maalesef bundan sonra zincirleme bir tepkime meydana geliyor. Kızartmada kullanılan 1 litre atık bitkisel yağ, su kaynaklarına karıştığında 1 milyon litre suyu kirletmekte. Atık yağ, su kaynağının üzerini ince bir katman halinde sarıyor. Maalesef bu katman su içinde yaşayan canlıların oksijenle temasını kesiyor. Yaz aylarında sıklıkla duyduğumuz balık ölümlerinin temel nedeni budur" dedi. BİOZEL ELDE EDİLİYOR Atık yağlardan geri dönüşümün çevre açısından önemine değinen Yrd. Doç. Dr. Erman Duman, kimyasal testlere tabi tutulan atık yağların yönetmeliğe uygun olması durumunda biodizel ve sabun üretiminde kullanılabildiğini söyledi. Bitkisel yağların evlerde kızartmalık olarak 3 kez kullanabildiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Duman, kızartmada kullanılan gıdanın çeşidine göre sağlık açısından bitkisel yağın en doğal kullanım şeklinin en fazla 2 kez olduğunu belirtti. Vatandaşlara 'Atık yağları lavaboya dökmeyin' tavsiyesinde bulunan Yrd. Doç. Dr. Duman, belediyelerin bundan ciddi gelir elde edebileceğini anlattı. Köy, belde ve sitelerde atık yağ toplama alanlarının yaygınlaştırılması gerektiğine vurgu yapan Yrd. Doç. Dr. Duman, "Belli dönemlerde bu atık yağlar toplanarak biodizel ya da sabun üretilebilir. Böylece atık maddeden ülke ekonomisine girdi sağlanır, çevre korunur" dedi. ATIK YAĞDAN SABUN Biodizel üretiminin bazı riskler içermesi nedeniyle testlerin uygun işletmeler tarafından yapılmasının daha uygun olduğunu anlatan Yrd. Doç. Dr. Duman, isteyen herkesin kendi evinde, ocağını ve tenceresini kullanarak sabun üretebileceğini belirtti. Sadece 2 kez kullanıldığı bilinen bir yağdan hiçbir teste gerek kalmadan gönül rahatlığıyla sabun yapılabileceğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Duman, "Atık yağı tuzlu bileşikler olarak bilinen 'sodyum hidroksit' ya da 'potasyum hidroksitle' belli oranda karıştırıp ısıl işleme tabi tutarak sabun üretmek mümkün. Atık yağ ve bileşenler bir tencereye konularak ocakta düşük ateşte ısıtılır. Atık yağ hamur yoğunluğuna gelene kadar sürekli karıştırmak gerekiyor. Hamur yoğunluğuna ulaştığında kalıplara dökülerek soğutmaya bırakılır ve sabun elde edilir. Burada özellikle bileşenlerin kullanım oranı ve kullanılacak malzemelerin kalitesine dikkat etmek gerekir" diye konuştu. DOĞAL PEELİNG ETKİLİ HAŞHAŞLI SABUN ÜRETTİLER Kozmetik sektörünün peeling etkisini sağlamak için çeşitli kimyasallar kullandığını da hatırlatan Yrd. Doç. Dr. Duman, peeling etkisini doğal olarak geliştirmek için Afyonkarahisar'ın geleneksel gıdalarından haşhaşın kullanabileceğini söyledi. AKÜ Gıda Kontrol Araştırma Uygulama Merkezi'nde haşhaşlı sabun üretiminin başarıyla yapıldığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Duman, evde hazırlanan sabunun içine karıştırılıp, tamamen dağılacak haşhaşın doğal peeling etkisi oluşturacağını anlattı.