Yusuf BAŞTUĞ/ADANA, () - ADANA'daki Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü'nde görevli akademisyenlerce 2012'de Türkiye'ye girip süs bitkilerini kuruttuğu saptanan 'phenacoccus solenopsis' adlı zararlı unlu bit türü, geçen sürede yeterli önlem alınmayınca pamuğa da sıçradı.
ÇÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Rıfat Ulusoy, Doç. Dr. Bora Kaydan, Ziraat Yüksek Mühendisi A. Filiz Çalışkan ve Ziraat Yüksek Mühendisi Aydın Keçe, 2012 yılı içerisinde Türkiye'ye 'phenacoccus solenopsis' adlı pamuk ve özellikle süs bitkilerine çok ciddi zarar verebilen zararlı bir unlu bit türünün geldiğini bildirdi. Akademisyenler, o dönemde sadece süs bitkilerine bulaşan zararlının bitkinin gelişme organlarına yerleşip öz suyunu emerek kuruttuğunu saptadı. Yapılan araştırmada Hindistan ve Pakistan'da pamuk ekili alanlara 2007- 2008 yıllarında yüzde 20 oranında zarar veren türün, Amerika orijinli olduğu, oradan Avrupa'ya Avrupa'dan da Türkiye'ye geldiği ortaya çıktı. Pamuğa da bulaşabileceği belirtilen zararlı türle ilgili bilimsel makale hazırlayan araştırma ekibin çalışması, Avrupa ve Akdeniz Bitki Koruma Organizasyonu (EPPO) bülteninde yayınlanarak dünyaya duyuruldu.
UYARI YAZISI GÖNDERİLDİ
Buna karşın Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Nevzat Birişik imzasıyla zararlı türü tespit eden akademisyenlere uyarı yazısı gönderildi. Resmi yazıda şunlara yer verildi:
"Ülkemiz araştırmacılarının çalışmaları sonucu bilime ve milli ekonomiye yaptıkları katkılar önemlidir. Bu kapsamda ilgi tarih ve sayılı yazımızda ülkemizde araştırmacılar tarafından yeni tespit edilen zararlı organizmaların ulusal veya uluslararası düzeyde yayın yapılmadan önce Bakanlığımıza bildirilmesi istenmişti. Bakanlığımız bilgisi dışında yayın yapılması uluslararası kuruluşlar nezdinde ülkemizi zor durumda bırakmakta ve tarımsal ürün ihracatımızı olumsuz etkilemektedir. Bu itibarla fakültenizin öğretim görevlileri tarafından EPPO bülteninde yayınlanan 'Phenacoccus Solenopsis Tinsley in Turkey' konulu bildirimin Bakanlığımıza bilgi verilmeden yapıldığı görülmüştür. Amerikan kökenli söz konusu zararlının ülkemiz için ekonomik öneme sahip pamuk bitkisine bulaşması durumunda yüzde 40'larda ürün kaybına sebep olabileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla tespit edilen alanlarda eradiksiyona gidilmesi ve geniş alanlara yayılmasının önlenmesi için taşra teşkilatlarımızla gerekli çalışmalar yapılacak olup ülkemiz için ilk tespiti yapılan zararlı organizmaların ekteki formlara işlenerek Bakanlığımıza bildirilmesini ve gereğini rica ederim."
ZAMAN GEÇTİ, ÖNLEM ALINMADI
Öğretim üyeleri de kendilerine gönderilen yazıyı, 'akademik özgürlüğe müdahale' olarak yorumladı. Aradan geçen sürede zararlı türle ilgili korkulan gelişmenin yaşandığını belirten Ziraat Yüksek Mühendisi A. Filiz Çalışkan, "Maalesef bu 'phenacoccus solenopsis' adlı zararlı unlu bit türünü, pamuk tarlasında gördük" dedi. ÇÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü'ne ait pamuk ekili arazide zararlı türü gösteren Çalışkan, "Pamuğa bulaşan bu zararlı tür, bir bölgeden başka bir bölgeye kuşla, havayla ve birçok yolla bulaşabiliyor. Pamuğun öz suyunu emiyor ve bitkinin gelişmesini engelleyip kurutuyor. Bulaştığı pamuğu kuruttuğu rahatlıkla görülüyor. Bu türe karşı daha fazla zarar vermemesi için kimyasal ve biyolojik mücadele yöntemleri uygulanabilir. Ama bu en az 2-3 yılı alabilir. Pamuk çok değerli bir bitki. Eğer bu zararlı daha fazla yayılırsa çok büyük ekonomik kayba neden olur. Bu nedenle zararlı türe karşı çok acil adım atıp önlem alınması gerekiyor."
FOTOĞRAFLI
