İran'da Cuma namazı çıkışında gerçekleşen protesto gösterileri, dünyada ses getirdi. Uluslararası büyük medya organları, gösterileri manşetlerinden veriyor.
Ülkenin ikinci büyük kenti Meşhed'de Perşembe günü sokağa çıkan kalabalıklara, Cuma günü namaz sonrasında yenileri eklendi. Amerikan Associated Press (AP) haber ajansı, başkent Tahran'da bile gösteri olduğunu bildiriyor. Tahran'daki eylemcilerden birkaçının gözaltına alındığı resmen açıklandı.
Muhalifler, 12 şehirde birden gösteri olduğunu söylüyor. Meşhed'in yanı yanı sıra kuzeydeki Tebriz, Raşt, batıda İsfahan, Hamadan ve Irak sınırındaki Kirmanşah protestoların diğer adreslerinden bazıları. Bazı kentlerde akşam saatlerinde de gösteri yapıldı.
Kirmanşah'ta sokağa çıkanlar 'Ölüm veya özgürlük', 'Filistin'i boşver, bizi düşün' gibi sloganlar attı.
Sosyal medyaya yansıyan görüntülere göre, bokaklarda yankılanan diğer sloganlar ise 'Mollalar dışarı', 'Diktatöre ölüm' ve 'Ruhani'ye ölüm.'
Sembol oldu
Muhalifler, elinde tuttuğu beyaz bir sembolle tek başına duran bir kadın protestocunun gözaltına alındığını savunuyor. Sosyal medyada söz konusu göstericinin birçok resmi çizildi ve protestoların sembolü haline gelmiş gibi görünüyor.
Nadir yaşanır, yönetim için de sürpriz oldu!
Kasra Naji
BBC Farsça Servisi
Gösteriler İranlı yetkililer için de sürpriz oldu. Kendiliğinden başlayan gösteriler, İran Devrim Muhafızları Ordusu ile birçok istihbarat servisinin güçlü olduğu bir ülkede bu tip hükümet karşıtı gösteriler nadir yaşanır.
Göstericiler yabancı ülkelerle ilişkileri protesto ediyor ama bunu tetikleyen ülke içindeki memnuniyetsizlik oldu. Zira giderek kötüye giden ekonomi, İran halkını vurdu.
BBC Farsça'nın yaptığı bir araştırma, son 10 yılda İranlıların ortalama yüzde 15 yoksullaştığını ortaya koydu.
Birçokları kamu bütçesinin, Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar yerine kendi hayat şartlarının iyileştirilmesi için kullanılması gerektiğini düşünüyor. Bütçenin büyük bir kısmı da Şiiliğin dünya geneline yayılması amaçlı propaganda için kullanılıyor.
Cumhurbaşkanı Ruhani karşıtlarının başlattığı gösteriler kısa sürede kontrolden çıkmış görünüyor, zira birçok şehirde halk sokaklara döküldü.
BBC, ülkede 2009 yılından bu yana ilk kez bu çapta büyük gösteriler olduğunu aktarıyor.
Ülke dışında yaşayan İranlılar da gösterilere destek veriyor. Almanya ve Belçika gibi ülkelerde İran büyükelçiliği önünde toplananlar, Tahran yönetiminin hoşuna gitmeyecek sloganlar attı.
Meşhed, Nişabur, Kaşmer gibi kentlerde Perşembe günü düzenlenen protestolarda polis 52 göstericiyi gözaltına almıştı. Yerel kaynaklar, polisin biber gazı ve tazyikli suyla dağıttığı göstericilerden bazılarının da yaralandığını aktarmıştı.
Trump Twitter'dan yazdı: Dünya bu süreci izliyor!
ABD Başkanı Donald Trump, Twitter hesabından İran'daki gösterileri değerlendirdi. Trump, "Rejimin yolsuzluklarından ve ülkenin varlığını yurt dışında terörizme harcamasından bıkmış olan İran vatandaşlarının barışçıl protestolarıyla ilgili bilgiler geliyor. İran yönetimi, kendini ifade hakkı da dahil kendi halkının haklarına saygı göstermelidir. Dünya bu süreci izliyor" diye yazdı.
ABD Dışişleri Bakanlığı ise, resmi açıklamayla gözaltıları kınadı.
Bilek güreşini kazandı ama...
Ezeli düşmanı Suudi Arabistan'la Ortadoğu'da girdiği bilek güreşini Suriye ve Irak'ta kazanan İran, halihazırda Yemen'de Şii Husilere destek veriyor. Üçüncü yılını doldurmak üzere olan savaşta Suudi Arabistan'ın başını çektiği koalisyon Husilere hava saldırıları düzenliyor.
Dış politikada bunlar yaşanırken, dünyanın en kapalı rejimlerinden birine sahip ülkede ekonomi alarm veriyor.
3 milyon 200 bin işsizin bulunduğu İran'da bazı temel gıdaların fiyatları son dönemde neredeyse yarı yarıya arttı.
Hameney'den uyarılar
P5+1 ülkeleriyle nükleer anlaşmaya imza atan Tahran yönetimi, Batılı ülkelerin yaptırımlarından 2015 yılında kurtuldu ancak henüz bu sokağa yansımış değil.
İran'ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hameney, hafta içinde yaptığı açıklamada hükümetin ekonomi politikalarını eleştirmiş ve yüksek enflasyon, artan fiyatlar gibi sorunların çözülmesini istemişti.
