'Bosna Kasabı' lakabıyla bilinen ve sekiz binden fazla insanın ölümünden sorumlu tutulan Sırp komutan Ratko Mladiç için son söz, eski Yugoslavya için kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde söylendi.Uluslararası mahkeme, Mladiç'e "soykırım" ve "savaş kanunlarını ihlal etmek" suçlarından müebbet hapis cezası verdi ve Sırp generalin insanlığa karşı suç işlediğine hükmetti.
Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan mahkeme salonuna gülerek giren Mladiç, salonda bağırınca hakim tarafından dışarı atıldı. Hemen ardından da beklenen karar açıklandı.
Mladic, 11 maddelik iddianamede yer alan suçlamaların 10 tanesinden suçlu bulundu. Ülkenin doğusundaki Srebrenitsa şehrinde 1995'te Sırp askerlerin yaptığı ve 8 binden fazla Boşnak erkeğin öldürüldüğü soykırımdan da ceza alan eski Sırp general, iddianamenin ilk maddesinde yer alan Kluc, Sanski Most, Kotor-Varos, Prijedor, Foca ve Vlasenica şehirlerinde de "soykırım" yapıldığı suçlamasından ceza almadı.
Eski Yugoslavya'daki savaş suçluları için kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi, Mladic'i 1992-1995 yılları arasında başkent Saraybosna'da sivillere yönelik saldırılardan suçlu buldu.
Hakim, Mladic için "Srebrenitsa'daki savaş suçlarında önemli rolü var. Srebrenitsa'daki Müslüman nüfusu yok etmek istedi" dedi.
Saraybosna'daki savaş suçlarını doğrudan etkileyen bir isim olduğu belirtilen Mladic için "Saraybosna'ya bombardımanı, kendisi doğrudan yönetti. Sırp olmayanları Bosna'dan atmaya çalışan bir suç şebekesinin üyesi" ifadesi kullanıldı.
Mladic, iddianamedeki Srebrenitsa soykırımının yanı sıra sürgün, yok etmek, esir almak, öldürmek, sınır dışı etmek, insanlık dışı eylemler ve sivillere karşı hukuka karşı saldırılardan suçlu bulundu.
İtiraz edecekler
Mahkeme salonundan geçilen ilk fotoğraflarda, lacivert takım elbise giyen ve kırmızı kravat takan Mladiç'in gülümsediği dikkat çekiyordu. Baş parmağıyla yaptığı 'her şey yolunda' hareketi de fotoğraflara yansıyan bir başka detaydı.
Mladic'in avukatı Dragan Ivetic, karara itiraz edeceklerini ve kazanacaklarından emin olduklarını söyledi.
Gözyaşlarına boğuldular!
Dava Bosna Hersek'te neredeyse hayatın durmasına yol açtı. Ülkede yaşayanlar, şehir meydanlarına kurulan dev ekranlardan ve televizyonlardan karar duruşmasını gözlerini kırpmadan takip etti.
Kurban yakınları ise, gözyaşları içinde canlı yayınları izledi. Potoçari Anıt Mezarlığı'nda toplanan Srebrenitsalı anneler, karar açıklanınca birbirlerine sarılıp ağladı.
Uluslararası haber ajansları, Bosnalı annelerin ellerini gökyüzüne kaldırıp şükrettiği kareleri dünyaya servis etti.
Mladic'e müebbet hapis cezası verilmesinden memnuniyet duyan bazı kurban yakınları, Srebrenitsa dışındaki 6 şehirde daha soykırım suçu işlendiğinin kabul edilmemesine tepki gösterdi.
Lahey'de bulunan Srebrenitsa Anneleri Derneği Başkanı Hatidza Mehmedovic, Mladic'e verilen müebbet hapis cezasını "denizde bir dalga" olarak nitelendirdi. Mehmedovic, iddianamenin ilk maddesindeki Foca, Kljuc, Kotor-Varos, Prijedor, Sanski Most ve Vlasenica şehirlerinde de soykırım suçu işlenmediğine hükmedilmesi nedeniyle üzgün olduklarını söyledi.
Kararın barış ve adalet için son derece önemli olduğunu vurgulayan Mehmedovic, "Sonuçları kabul etmeli ve daha iyi bir gelecek inşa etmeliyiz. Bosna Hersek'te yaşanan soykırım artık inkar edilmemeli" ifadelerini kullandı.
Evlerindeki televizyonu izleyenlerden ikisi, Bida Smayloviç ve Vasva Smaylovic. 65 yaşındaki Bida Smayloviç, katliamda aralarında eşi ve kardeşinin de bulunduğu 50'den fazla aile üyesini kaybetmiş.
Vasva hanım ise kocası, kızının kocası ve aile üyelerinden 30 kişiyi 22 yıldır hiç görmedi.
Saraybosna'da bir köprüye asılan pankartta ise Mladiç'e mesaj veriliyor.
Pankartta, "Ratko Mladiç, mahkeme olmadan da suçlu olduğunu biliyoruz, hayatın boyunca bebek bezi giymeni Allah'tan diliyoruz" yazıyor.
Provokatör Sırp bayrağıyla geldi
Birçok Boşnak, ellerinde katliamda öldürülen yakınlarının fotoğraflarıyla mahkeme önünde bekledi. Sırbistan bayrağı taşıyan bir provakotör, gerginliğe neden oldu.
Boşnak kurban yakınları, gencin elindeki bayrağı almaya çalıştı.
Yaşanan kısa süreli arbedenin ardından olay yerine gelen bir polis, elinde bayrak bulunan genci bölgeden uzaklaştırdı.
Bosna Hersek’in kuzeydoğusunda bulunan Srebrenitsa’da 1995 yılında gerçekleşen katliamda, aralarında çocuklarında bulunduğu yaklaşık 8 bin Müslüman erkek Mladiç komutası altındaki Sırp birlikleri tarafından öldürülmüştü. Mladiç'in başrol oynadığı Saraybosna’daki 44 ay süren kuşatma sırasında ise 10 binden fazla insan hayatını kaybetmişti.
16 yıl saklandıktan sonra 2011 yılında Sırbistan'da yakalanan Mladiç'in, aralarında soykırımın da bulunduğu 11 ayrı suçtan yargılandığı davada savcılık Sırp komutan için müebbet hapis cezası verilmesini istiyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Mladiç kararıyla birlikte görevini tamamlayacak ve kapanacak. Mahkeme, Sırp komutanın partneri Radovan Karaciç için geçen yıl 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası vermişti.
Uluslararası haber ajansları, katliamda çekilen arşiv fotoğraflarını yeniden dünyaya servis etti. İnsan hafsalasının almayacağı vahşet görüntülerinde toplu mezarlar, ağaca asılı kadınlar, kafatasları var.
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da birçok duvarda 'Srebrenitsa'yı unutma' yazıları dikkat çekiyor. Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da ise Mladiç'i askeri üniformayla gösteren çizimler var.
Aradan 22 yıl geçse de halen toplu mezarlarda bulunan birçok cenazenin kimliği belirlenip yeniden toprağa veriliyor. Son olarak bu yaz 71 kurban defnedildi.
Avrupa tarihinin karanlık sayfası
Yugoslavya'nın dağılması sonrasında 1992'da başlayan Bosna Savaşı, 1995 yılında sona erdi. Savaşta 100 binden fazla Boşnak yaşamını yitirdi.
1995 Temmuz'unda Sırp komutan Ratko Mladiç ve askerlerinin kuşattığı Srebrenitsa, BM tarafından 'güvenli bölge' ilan edilince kente Hollandalı Barış Gücü askerleri gönderilmişti. Hollandalı askerler Srebrenitsa’ya altı kilometre uzaklıktaki Potacari’ye konuşlandırılmıştı.
Mladiç’in katliam tehditleri üzerine yaklaşık 300 Bosnalı, Hollandalı askerlerin bulunduğu üsse sığındı. Ancak Hollandalı askerlere rağmen Sırplar bu 300 Bosnalıyı da katletti.
Öldürülenlerin yakınları katliamı önleyemedikleri için 2007 yılında Hollanda devleti aleyhine de dava açmıştı. Hollanda ise olayla ilgili yaptığı soruşturmada, askerlerinin katliama müdahale etmemesinde suçsuz bulmuştu. Hollanda'nın bu kararı Bosnalı Müslümanların tepkisini çekmişti.
İki uluslararası mahkeme tarafından soykırım olarak onaylanan Srebrenitsa Katliamı, Avrupa tarihinde II. Dünya Savaşı’ndan bu yana görülen en şiddetli olaydı.
