24 Şubat’ta Rusya, Ukrayna’yı işgal girişimine başladığında en önemli kozu Wagner paralı asker grubuydu. ‘Putin’in şefi’ olarak anılan Yevgeny Prigozhin’in (62) kurduğu Wagner, Ukrayna’da başarılı sonuçlar elde ediyordu. Hantal kalan Rus ordusu ise Ukrayna direnişine karşı koyamıyordu. Bu durum Rus Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu zor duruma düşürdü. Şoygu da Wagner’i zayıflatmak için şubatta teslim etmeye söz verdiği mühimmatı vermedi.
'YENİ BİR BAŞKAN'
Ardından Rus hava kuvvetleri, Wagner birliklerinin kullanmaması için Moskova’ya 500 kilometre mesafedeki Voronezh’deki yakıt deposunu imha etti. Buna rağmen birkaç saat sonra Wagner birliklerinin Voronezh’i ele geçirdiğine yönelik haberler geldi. Aynı saatlerde Wagner’in resmi Telegram kanalından yayınlanan sesli mesajda “Putin yanlış seçim yaptı. Yakında yeni bir başkanımız olacak” denildi. Moskova’dan kaçmak isteyenler ise havaalanına akın etti. Tiflis, Astana ve İstanbul’a tüm uçak biletlerinin tükendiği bildirildi.
Prigozhin, Rostov’daki bir askeri karargahtan yayınladığı mesajda askerlerinin ‘ölmeye hazır’ olduğunu söyledi.
Rostov Valisi Vasily Golubev, vatandaşlara evde kalmaları çağrısı yaparken bölgede yaşayan birçok Rus ise Wagner birliklerini coşkuyla karşıladı.
‘YALAN’ VIDEOSU
Her şey bunun üzerine başladı. Prigozhin sık sık sosyal medyada durumdan şikayetçi oldu. Mühimmat teslimatı ise mayısta tamamen kesildi. O dönemde Wagner, Ukrayna’da Bahmut’u ele geçirmek için yoğun çatışma içindeydi. Prigozhin öldürülen Wagner askerlerinin önünde çektiği videoyla bölgeden çekilme tehdidinde bulundu. Önceki gün ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgal gerekçesinin yalanlara dayandığını belirten bir video yayınladı.
‘TERÖR’ ÖNLEMLERİ
Bu, bardağı taşıran son damla oldu. Prigozhin’in iddiasına göre; önceki akşam Rus askeri uçakları, Wagner birliklerine füze saldırısı düzenledi. Çok sayıda savaşçısının öldüğünü belirten Prigozhin, askerlerinin Şoygu’yu cezalandırmak için harekete geçeceğini söyledi. Ardından Wagner’in Bahmut’tan Moskova’ya yürüyüşü başladı. Moskova’da ‘terörle mücadele’ önlemleri alınırken Rus güvenlik servisi FSB, Prigozhin’i ‘silahlı isyan’ iddiasıyla yargılayacağını açıkladı.
'VATANA İHANET'
Saatler sonra Prigozhin, Rostovon- Don kentini ‘tek bir el ateş etmeden’ ele geçirdiğini duyurdu. Wagner birlikleri Moskova’ya doğru ilerlemeyi sürdürürken Rus ordusu da yol üzerindeki Voronezh bölgesinde başkente giden M-4 otoyolunu trafiğe kapattı. Devlet televizyonuna çıkan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin “Şu an karşı karşıya olduğumuz şey vatana ihanettir. Hainlik yoluna girenlerin hepsi cezalandırılacak ve hesap sorulacaktır. Silahlı kuvvetlere gerekli emirler verildi. Ülkemi savunmak için mümkün olan her şeyi yapacağım. Rusya geleceği için en zorlu savaşı veriyor. Bu isyan, Rus ordusunun sırtından bıçaklanmasıdır” dedi.
PUTIN’E ‘İLK’ MESAJ
Aynı saatlerde Wagner’in St. Petersburg’daki merkez binasına Rus güvenlik güçleri baskın düzenledi. Prigozhin’in ofisinde 4 milyar ruble (1.1 milyar lira) nakit para ele geçirildi. Prigozhin ise Putin’in kendisine ‘hain’ demesinin ‘büyük bir hata’ olduğunu söyledi. Prigozhin “Devlet Başkanı’nın isteğiyle kimse teslim olmayacak. Ülkenin yolsuzluk ve yalanlar içinde yaşamaya devam etmesini istemiyoruz. Biz vatanseveriz” dedi. Bu açıklamayla Prigozhin, şubattan beri yayınladığı ‘isyan’ mesajlarında ilk kez doğrudan Putin’i hedef almış oldu.
ROSTOV’UN ÖNEMİ
Ukrayna sınırına 100 kilometre mesafede yer alan Rostov şehri, başkent Moskova’nın yaklaşık 1000 kilometre güneyinde bulunuyor. Güney Rusya’nın en büyük şehir olan Rostov’da 1.1 milyon kişi yaşıyor. Rostov, Rusya’nın güney askeri bölgesine karargahlık yapıyor. Üstelik Ukrayna’yı işgal girişimi nedeniyle bölgede yüksek miktarda silah ve mühimmat yığılmıştı. Prigozhin’in Rostov’u kontrolü altına alması, bu silahları da ele geçirmesi anlamına geliyor. Üstelik kendi grubuna katılabilecek Rus askerleri ile birlikte personel sayısını da artırabilir.
SON DAKİKADA ANLAŞMA
Wagner birlikleri dün akşam saatlerinde Moskova’ya 350 kilometre mesafedeki Lipetsk şehrine ulaştı. Moskova’ya 200 kilometre kalmışken Belarus Cumhurbaşkanı Alexander Lukaşenko devreye girdi. Lukaşenko, önce Rusya Devlet Başkanı Putin ile ardından Wagner’in lideri Prigozhin ile görüştü. Lukaşenko’nun Prigozhin ile müzakeresi gün boyunca sürdü. Akşam Lukaşenko’nun ‘gerginliği azaltma’ önerisini Prigozhin’in kabul ettiği duyuruldu. 20.15’te Belarus Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nden ‘’Prigozhin tansiyonu düşürmeyi ve savaşçılarının Rusya’da ilerleyişini durdurmayı kabul etti” açıklaması yapıldı.
GERİ DÖNÜN EMRİ VERDİ
Prigozhin de saat 20.18’de yaptığı açıklamada, Moskova’nın 200 kilometre yakınına kadar girdiklerini hatırlattı ve “Kan dökülmesini engellemek için ‘geri dönün’ emri verdim. Konvoylarımız üslerimize dönüyor” ifadelerini kullandı. Belarus Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nden 21.39’da yapılan açıklamada ise Lukaşenko’nun ikinci kez telefonda görüştüğü Putin’e Wagner ile varılan anlaşmayı aktardığı, Putin’in de Lukaşenko’ya teşekkür ettiği belirtildi.
UKRAYNA SAVAŞI NASIL ETKİLENECEK?
Rusya, Ukrayna’yı işgal girişiminde istediği başarıyı elde edememişti. Son 10 aydır Wagner birlikleri ile Ukrayna ordusu, Bahmut’ta sıkışmıştı. Adeta 3-5 metrelik toprak parçaları sürekli 2 taraf arasında el değiştiriyordu. Wagner bölgede ilerleme gösteremezken Ukrayna ordusu aylardır ‘büyük taarruz’ için hazırlık yapıyordu. Wagner’in bölgeden çekilmesi Ukrayna ordusunun önünü açabileceği gibi birliklerin başka bölgeye sevk edilip topraklarının kurtarılmasına yardımcı olabilir. Nitekim Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenskiy, bu girişimin Rusya’nın zayıflığını gösterdiğini öne sürdü. Zelenskiy’nin baş danışmanlarından Mykhailo Podolyak ise “Bugün aslında bir iç savaşın başlangıcına tanık oluyoruz” dedi. Buna karşılık Rusya’nın ele geçirdiği Herson ve Zaporijya’daki birlikleri, Putin’e bağlılıklarını ilan etti.
PRIGOZHIN YARGILANMAYACAK
Wagner’in geri çekilmeye başlamasının ardından Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov şu açıklamayı yaptı: “Yetkililer, Wagner birliklerinin cephedeki (Ukrayna’daki) değerlerini göz önünde bulundurarak onlara kötü muamelede bulunmayacak. Prigozhin aleyhindeki ceza davası düşecek ve Belarus’a gidecek.”
SOKAK SOSISÇİSİNDEN MİLYARDER PATRONLUĞA
Putin gibi St. Petersburg doğumlu olan Prigozhin, hırsızlıktan 9 yıl yattığı cezaevinden çıktıktan sonra sokakta sosis satmaya başladı. Mafya ve Rus istihbarat birimi KGB bağlantıları sayesinde restoran açtı. O dönem bölgedeki en güçlü KGB ajanlarından olan Putin ile de böyle tanıştı. Putin, devlet başkanı olunca Prigozhin’i de özel şefi yaptı. Ardından Rus ordusunun ve Moskova’daki okulların gıda tedariği ihalesini kazanan Prigozhin, hızla zengin oldu.
