KARS'ın Akyaka İlçesi'nde, Rusya'dan gelen Malakanlardan kalma 136 yıllık su değirmeni, gece- gündüz hiç durmadan çalışıyor. Değirmene elektrik sistemini de kurduğunu belirten 62 yaşındaki Hacı Koçak, "Birkaç aydan beri 24 saat tam kapasite çalışıyoruz. Maşallah asırlık değirmen saat gibi" dedi.
Malakanların Akyaka İlçesi'ne bağlı Karahan Köyü'nde kurup işlettiği su değirmenini devralan Hacı Koçak, buğdayını öğütmek için yöre halkının değirmende kuyruğa girdiğini söyledi. Değirmene elektrik sistemi de kurduğunu anlatan Koçak, "Su azaldığında ya da kesildiğinde elektrik devreye giriyor ve değirmen aralıksız çalışıyor. Tarihi değirmen kepekli un çıkardığı için rağbet görüyor. Birkaç aydan beri 24 saat tam kapasite çalışıyoruz. Günde ortalama 8 ton un üretiyoruz. Su değirmeninde öğütülen un, lezzetli olur. Tam kapasite çalışan yaklaşık bir buçuk asırlık değirmen, maşallah saat gibi" diye konuştu.
KARS'A SÜRGÜN EDİLDİLER
1876-1877 arasındaki Osmanlı- Rus savaşında Kars'ın düşmesinin ardından dönemin Rus çarı, Ortodoks kilisesinden ayrılan Molokanizm inanışını tehdit olarak gördüğü için Malakanları Kars'a sürgüne gönderir. İşgal altındaki Kars halkı 10 binlerce Malakan'a dürüst ve çalışkan oldukları için sahip çıkar. Kazım Karabekir'in 30 Ekim 1920'de Kars'ı Rus işgalinden kurtarmasının ardından bazı aileler Rusya'ya döner. 1960'larda artan ekonomik sıkıntıdan dolayı da 500 aile Türk vatandaşlığından çıkar ve Kars'tan ayrılır. Ancak Kars'ta hala Malakanların varlığından söz edilir.
Malakanlar bölge halkına patates, ayçiçeği, lahana ekimi, kaşar, gravyer yapımı, arıcılık, değirmencilik, değirmenden elektrik üretme ve ölü hayvanlardan sabun elde etme tekniklerini öğretmiştir.