Fotoğraf: Reuters

Ponar ormanında keşfedilen tünel, Nazilerin, cesetleri ortadan kaldırtmak için zorla çalıştırdığı savaş esirleri tarafından kazılmış.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre Naziler çalışabilir durumdaki savaş esirlerini katliamın izlerini ortadan kaldırmakta kullanıyor, zincirlerle bağlı esirlere cesetleri yaktırıyordu. Bu esirlere ‘yakma tugayı’ deniyordu. Alman ordusu daha sonra bu esirleri de öldürüyordu.
34 metre uzunluğundaki tünelin yeri, petrol aramada da kullanılan özel yeraltı tarayıcılarıyla tespit edildi.
12 kişi kaçmayı başarabildi
Cesetlerin tutulduğu çukurlarda uyumak zorunda kalan esirler, gece boyu kaşıklarıyla tünel kazmaya başlamış Üç ay süren gizli kazı sonunda, 15 Nisan 1944 gecesi, 40 esir tünelden kaçma girişiminde bulunmuş. Nazi subaylarının açtığı ateş sonucu çoğu yaşamını yitirmiş, sadece 12 esir tünelin sonuna ulaşabilmiş. Bunlardan da 11’i de savaşın sonunu görebilmiş.
Tünel İsrail, Litvanya, ABD ve Kanada ortak çalışması sayesinde ortaya çıkarıldı.
Keşif çalışmasında yer alan İsrail Tarihi Eser İdaresi’nden Jon Seligman,“Bu tünel, insanoğlunun karanlık zamanlardan geçerken bile hayatta kalma arzusunu kaybetmediğinin göstergesi” dedi.
Litvanya’nın başkenti Vilnius’un güneybatısında bulunan Ponar’da savaş öncesi yoğunlukla Yahudiler yaşıyordu. 1941-1944 arası bölgede 70 bini Yahudi, 100 binden fazla insan Naziler tarafından öldürüldü. Alman subayları cesetleri yok etmek için külleri toprağa karıştırıyordu.
Savaş boyunca toplam 11 milyon Yahudi, Sovyet, Polonyalı, Roman ve eşcinsel, Nazi rejimi tarafından katledildi.
2. Dünya Savaşı boyunca 40 milyonu sivil yaklaşık 60 milyon kişi hayatını kaybetti.