(Ayrıntılar eklendi.)
İSTANBUL, 5 Haziran () - Türkiye'de, 2012 yılında toplanan 59.3 milyar lira çevre vergisinin yalnızca 17.6 milyar lirası çevre için kullanıldı.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun "İstatistiklerle Çevre, 2012" verilerine göre, toplam çevresel vergi tahakkuku 59.3 milyar lira olarak tespit edildi. Çevresel vergilerin yüzde 67'sini enerji vergileri, yüzde 31’ini ulaştırma vergileri, yüzde 2'sini de kaynak ve kirlilik vergileri oluşturdu.
Buna karşılık, aynı yıl içinde toplam çevresel harcamalar 17.6 milyar lirada kaldı. Çevresel harcamaların yüzde 73.1’ini kamu sektörü, yüzde 26.9’unu da özel sektör yaptı. Bu verilere göre kamunun çevre için yaptığı harcamalar 12.8 milyar lirada kaldı. Böylece kamu, çevre için toplandığı vergilerin yalnızca yüzde 21.6'sını çevre için kullanmış oldu.
TÜİK verilerine göre, toplam çevresel harcamaların gayri safi yurtiçi hasıla içindeki payı ise yüzde 1.24 olarak hesaplandı.
Karbondioksit eşdeğeri olarak 2012 yılı toplam seragazı emisyonu, 1990 yılına göre yüzde 133.4 artış göstererek 439.9 milyon tona yükseldi. Buna göre, 2012 yılı için kişi başı karbondioksit eşdeğer emisyonu 5.9 ton, seragazı emisyonu yoğunluğu ise 0.31 kilogram karbondioksit olarak hesaplandı.
SU KAYNAKLARINDAN 14.3 MİLYAR METREKÜP SU ÇEKİLDİ
TÜİK verilerine göre, belediye ve köylerde içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak ve imalat sanayi işyerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri ve maden işletmeleri tarafından kullanılmak amacıyla 2012 yılında su kaynaklarından toplam 14.3 milyar metreküp su çekildi.
Çekilen suyun yüzde 52.1’i denizden, yüzde 18’i barajdan, yüzde 15’i kuyudan, yüzde 11.9’u kaynaktan, yüzde 3’ü de diğer su kaynaklarından çekildi.
SUYUN YARIYA YAKINI TERMİK SANTRALLERE AKTI
Türkiye'de 2012 yılında çekilen suyun yarıya yakınının termik santrallerde kullanıldığı ortaya çıktı. Buna göre, su kaynaklarından çekilen toplam suyun yüzde yüzde 44.8’inin termik santraller, 34.6’sının belediyeler, yüzde 11.7’sinin imalat sanayi işyerleri, yüzde 7.3’ünün köyler, yüzde 0.8’inin organize sanayi bölgeleri ve yüzde 0.8’inin maden işletmeleri tarafından çekildiği belirlendi.
ATIK SULAR DENİZE ŞARJ EDRİLDİ
Türkiye'de 2012 yılında kullanılan ve atık haline dönüşen milyarlarca metreküp suyun böyük bölümü denizlere akıtıldı. TÜİK verilerine göre, belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri ve maden işletmeleri tarafından 2012 yılında doğrudan alıcı ortamlara 12 milyar metreküp atıksu deşarj edildi. Alıcı ortamlara deşarj edilen atıksuyun yüzde 77.1’i denize, yüzde 18.6’sı akarsuya, yüzde 4.3’ü diğer alıcı ortamlara deşarj edildi.
EN ÇOK ATIK SU TERMİK SANTRALLERDEN
Toplam atıksuyun yüzde 52.3’ünün termik santraller, yüzde 32.4’ünün belediyeler, yüzde 11.2’sinin imalat sanayi işyerleri, yüzde 1.6’sının köyler, yüzde 1.7’sinin organize sanayi bölgeleri ve yüzde 0,8’inin maden işletmeleri tarafından deşarj edildiği belirlendi.
TEHLİKELİ ATIKLAR MADENLERDEN GELDİ
İmalat sanayi işyerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri, maden işletmeleri ve sağlık kuruluşları tarafından 4.1 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 986 milyon ton atık yaratıldı. Toplam atığın 947 milyon tonunu, tehlikeli atığın ise 3.2 milyon tonunu madencilik sektöründen kaynaklanan dekapaj malzemesi ve pasa atıklarının oluşturduğu tespit edildi.
Bunun yanında, universite hastaneleri ve klinikleri, genel maksatlı hastaneler ve klinikleri, doğum hastaneleri ve klinikleri ile askeri hastaneler ve kliniklerinde 2012 yılında 69 bin ton tıbbi atık toplandı. Toplam tıbbi atığın, yüzde 16.3’ü sterilize edilerek, yüzde 1.4’ü sterilize edilmeden belediye çöplüğünde, yüzde 46’sı sterilize edilerek, yüzde 28’i sterilize edilmeden düzenli depolama sahasında, yüzde 8.3’ü ise yakma tesisinde bertaraf edildi.
Lisanslı veya geçici faaliyet belgeli ve lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen 83’ü atık bertaraf tesisi ve 589’u geri kazanım tesisi olmak üzere, toplam 672 tesis 2012 yılında faaliyet gösterdi. Düzenli depolama tesislerinde 24 milyon ton, yakma tesislerinde 50 bin ton atık bertaraf edilirken, geri kazanım tesislerinde 10 milyon ton atık geri kazanıldı.
(OSS)
